Ewolucja zmian przepisów w zakresie raportowania JPK_CIT

Aktualny stan prawny i projektowane regulacje

Terminy zmian w ustawie o CIT

Na mocy ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2021.2105), wszedł w życie obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i raportowania JPK_CIT (dodany art. 9 ust. 1c ustawy o CIT). Początkowo zmiany w tym zakresie miały zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r. Niemniej w kolejnych latach ustawodawca zdecydował się na przesuwanie wdrożenia wspomnianych zmian w czasie – najpierw na rok 2024 (ustawą z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2534)), następnie na 2025 r. (ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1059)). Wszystko wskazuje zatem na to, że już od 2025 wejdzie w życie obowiązek raportowania JPK_CIT. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorcy będą składać opisywany raport już w roku 2025. Z założenia pierwsze podmioty będą składać raport za rok 2025 w roku 2026. Nie oznacza to jednak, iż warto zwlekać z wdrożeniem odpowiedniego programu finansowo-księgowego do elektronicznego raportowania JPK_CIT. Wcześniejsze przygotowanie do zapowiadanego obowiązku jest wręcz konieczne. W innym przypadku nie będziemy bowiem posiadać właściwie prowadzonej dokumentacji, która umożliwi złożenie raportu w momencie, gdy opisywane obowiązek zostanie już wprowadzony.

Prace nad rozporządzeniem wykonawczym

Trwają prace nad rozporządzeniem wykonawczym będącym podstawą prawną, określającą zasady co do możliwych wymagań (odnośnie zakresu przekazywanych danych) wskazanych przez schemę. Mowa o projekcie rozporządzenia MF uszczegóławiającego zakres danych dodatkowych (opublikowany na RCL w listopadzie 2023 r. (nr z wykazu prac legislacyjnych: 825)) tj. projekcie rozporządzenia MF w sprawie „dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych”. Zaktuaizowane brzmienie projektu opublikowane zostało 14 marca 2024 r., przy czym prace MF nadal trwają i projekt będzie jeszcze modyfikowany.

JPK – najnowsze informacje

Kogo obejmie nowy obowiązek?

Do tej pory art. 9 wskazywał, że podatnicy zobowiązani byli do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z odrębnymi przepisami w taki sposób aby móc ustalić dochód, podstawę opodatkowania, wysokość podatku należnego. Poza tym ciążył na nich obowiązek prowadzenia ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Wspomniane dokumenty podatnicy mogli prowadzić w formie papierowej. Tymczasem już wkrótce zostaną oni zobowiązani do zamiany formy papierowej na postać elektroniczną. A zatem obowiązek raportowania JPK_CIT nakłada w pierwszej kolejności obowiązek prowadzenia księg rachunkowych przy użyciu programów komputerowych oraz przesyłania właściwemu naczelnikowi US nadmienionej dokumentacji po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do dnia upływu terminu złożenia zeznania.

Należy dodać, że obowiązek składania JPK_CIT nie ciąży na niektórych kategoriach podatników:

• zwolnionych z CIT podmiotowo, ale z zastrzeżeniem fundacji rodzinnych,
• zwolnionych z CIT przedmiotowo, którzy mogą składać deklaracje papierowe,
• prowadzących uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów (niektóre NGOs).

Zakres danych do raportowania

Zakres danych określa rozporządzenie MF w sprawie dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi. Wspomniany zakres informacji jest częściowo dedykowany wszystkim podatnikom z pewnymi obocznościami. Oboczności te mogą dotyczyć w szczególności banków, zakładów ubezpieczeń czy też przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie sposobu identyfikowania ich kontrahentów w określonych przypadkach. Tym samym niektóre, dodatkowe wymagania będą różnić się w zależności od rodzaju biznesu / kategorii podatników.

Zgodnie z § 3 przekazywane księgi mogą nie być uzupełniane o dane, o których mowa w § 2 pkt 1, dotyczące poszczególnych transakcji, jeżeli w przypadku:

1) banku – transakcja dotyczy wykonywania czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 2488);

2) zakładu ubezpieczeń – transakcja dotyczy wykonania czynności w ramach działalności ubezpieczeniowej, o której mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 656 , 614, 825, 1723, 1843 i 1941);

3) przedsiębiorcy telekomunikacyjnego – transakcja dotyczy świadczenia usługi telekomunikacyjnej, o którym mowa w art. 2 pkt 41 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2024 r. poz. 34), na rzecz użytkownika końcowego, o którym mowa w art. 2 pkt 50 tej ustawy.

Dla wybranych kategorii podmiotów ustawodawca stworzył słowniki znaczników identyfikujących konta ksiąg. Słowniki znaczniki stworzone zostały dla:

1. a) banków – określonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia,
2. b) zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji – określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia,
3. c) jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571),

sporządzających sprawozdanie finansowe zgodnie z załącznikiem nr 6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598) –

określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia,

1. d) funduszy inwestycyjnych – określonego w załączniku nr 4 do rozporządzenia,
2. e) domów maklerskich – określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia,
3. f) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych – określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia,
4. g) pozostałych jednostek – określonego w załączniku nr 7 do rozporządzenia;

Jakie dane należy raportować?

JPK_CIT, ponad zapisy z ksiąg rachunkowych, ma dodatkowo zawierać w szczególności:

• NIP kontrahenta,
• numer identyfikujący fakturę w KSeF,
• znacznik identyfikujący konto księgowe (słowniki),
• dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji ŚT,
• wysokość, rodzaj i typ różnicy pomiędzy wynikiem bilansowym i podatkowym.

Przedmiotem konsultacji pozostają póki co wzory struktury logicznej JPK_KR_PD oraz nowa struktura  JPK_ST, zawierająca wzór struktury logicznej w zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zasady pierwszego raportowania

Zgodnie z treścią art. 66 ust. 2 ustawy wprowadzającej JPK_CIT, księgi są prowadzone przy użyciu programów komputerowych i przesyłane po raz pierwszy za rok podatkowy rozpoczynający się po dniu:

• 31.12.2024 r. – w przypadku PGK i największych podatników CIT (przychody > 50 mln euro);
• 31.12.2025 r. – w przypadku innych podatników składających JPK_VAT;
• 31.12.2026 r. – w przypadku pozostałych podmiotów.

• 4. rozporządzenia reguluje zasady raportowania dodatkowych danych do JPK_CIT. Zgodnie z jego treścią księgi przekazywane za rok podatkowy, który rozpoczyna się po dniu 31 grudnia 2024 r., a przed dniem 1 stycznia 2026 r., mogą nie być uzupełniane o niektóre dane dodatkowe, tj.

• numer identyfikujący fakturę w KSeF,
• dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie ŚT lub WNiP z ewidencji,
• wysokość różnicy pomiędzy wynikiem bilansowym i podatkowym.

Zagadnienia informatyczne

Co to jest JPK_CIT, raport pdf, xml?

W przypadku raportowania JPK_CIT źródłem danych będą moduły księgowe. Raport JPK_CIT złożony jest z dwóch sachem. Mowa o schemie JPK_KR_PD oraz JPK_ST. Opisywane dokumenty muszą posiadać format XML. W praktyce oznacza to, iż niezbędny okaże się program umożliwiający pobór danych oraz ich odpowiednie przetworzenie i przygotowanie do wymaganego przez Ministerstwo Finansów schematu XML.

Serwery wymiany danych (między innymi te obecne w programach marki Hogart) odpowiedzialne będą zatem za:

• Pobieranie danych;
• Walidację;
• Konwersję do postaci XML;
• Obsługę tokenów;
• Wysyłkę;
• Prioryteryzację wysyłek;
• Pobieranie statusów UPO;
• Przesyłanie powiadomień;
• Archiwizację.

Platforma HOGART – obsługiwane struktury JPK

Altualnie platforma firmy Hogart obsługuje następujące struktury JPK:

• JPK_VAT;
• JPK_KR;
• JPK_WB;
• JPK_MAG;
• JPK_FA;
• JPK_KR_PD;
• JPK_ST.

Zarówno schema JPK_KR_PD, jak i JPK_ST dostępna jest na stronie Ministerstwa Finansów. Zgodnie z zamieszczonymi tam danymi obszerność dokumentacji w przypadku JPK_KR_PD wynosi 428 stron, a w wypadku JPK_ST – 119 stron. Dla porównania obszerność dokumentacji dla KSeF wynosi 379 stron. Dane te w obrazowy sposób ilustrują wielkość przedsięwzięcia jakim może okazać się raportowanie JPK_CIT.

Nadmieniona obszerność danych w schemie JPK_ST jest wynikiem konieczności przekazywania m.in.: ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dla podmiotów prowadzących księgi rachunkowe, wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dla podmiotów prowadzących ewidencję przychodów czy też ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dla podmiotów prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów.

W przypadku JPK_KR_PD za obszerność raportu odpowiada między innymi sekcja zestawienia obrotów i sald, która została powiększona o znacznik konta wynikający z rozporządzenia w sprawie dodatkowego zakresu danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe oraz dodatkowy znacznik konta wynikający z rozporządzenia w sprawie dodatkowego zakresu danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe. Dodatkowo w sekcji Dziennika pojawił się identyfikator konta ostatecznego zapisu (konta pomocniczego lub konta księgi głównej, jeżeli nie jest wymagany zapis na kontach pomocniczych) – identyczny z elementem S_1 sekcji ZOiS.

W praktyce oznacza to, iż nowe wymagania dotyczące znaczników zmieniają diametralnie złożoność całego procesu raportowania. Nie jest to zatem wyłącznie eksport danych po kontach księgowych. Konieczne jest bowiem podmapowanie wszystkich kont do pozycji sprawozdań finansowych według znaczników kont.

Jak widać na powyższych przykładach, raportowanie JPK_CIT jest procesem złożonym i wymagającym odpowiedniego przygotowania zarówno od strony prawnej, jak i informatycznej. Tym samym nie warto zwlekać z wdrożeniem odpowiedniego rozwiązania automatyzującego cały opisywany proces. Warto natomiast wyposażyć się sprawdzony, godny zaufania program finansowo-księgowy, taki jak narzędzie Hogart JPK_CIT.