Aktualizacja
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym (12.08.2023 r.), obligatoryjne elektroniczne ewidencje akcyzowe nie zostaną wdrożone – jak zapowiadano – 1 lutego 2024 r. Tak wynika z projektu nowelizacji ustawy o VAT i niektórych innych ustaw. Trwające obecnie prace zakładają wdrożenie nowego systemu teleinformatycznego – Centralnej Ewidencji Wyrobów Akcyzowych. Zgodnie z zapowiedzią MF, CEWA zacznie obowiązywać już od 1 lutego 2024 r. – najprawdopodobniej przy zachowaniu 18 miesięcznego okresu przejściowego dla wszystkich podmiotów.
Oznacza to, że do 1 lutego 2024 r. przedsiębiorcy będą prowadzić ewidencję akcyzową w postaci elektronicznej bądź też papierowej, natomiast przez kolejnych 18 miesięcy (począwszy od 1 lutego 2024 r.) – w formie papierowej, elektronicznej bądź też przy użyciu systemu CEWA. Po zakończeniu 18-miesięcznego okresu przejściowego – wyłącznie za pomocą CEWA. Więcej informacji na temat systemu CEWA znajdziesz na stronie https://hba.hogart.com.pl/projekt-ustawy-o-podatku-akcyzowym-a-system-cewa/.
Na mocy ustawy z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 694) wprowadzony został generalny obowiązek prowadzenia ewidencji akcyzowych w formie elektronicznej, który – według wstępnych założeń – miał zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. Zmiany dostosowujące nadmieniony wymóg ustawowy do przepisów wykonawczych wprowadzone zostały na mocy Rozporządzenia MFFiPR z dnia 11 czerwca 2021 r. w sprawie ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy (Dz.U. 2021, poz. 1150). Niemniej jednak, z uwagi na trudną sytuację epidemiologiczną oraz zgłaszane przez podatników problemy z wdrożeniem elektronicznych ewidencji akcyzowych, ustawodawca podjął decyzję o przesunięciu wejścia w życie obowiązku prowadzenia ewidencji akcyzowych w formie elektronicznej o rok, tj. na dzień 01.01.2023 r. W praktyce oznacza to, że aż do końca bieżącego roku (tj. 2022) przedsiębiorcy mają możliwość prowadzenia ewidencji akcyzowych w dowolnie wybranej formie (papierowej lub elektronicznej).
Centralna Ewidencja Wyrobów Akcyzowych – CEWA
Na bazie obowiązku prowadzenia ewidencji akcyzowych w formie elektronicznej, planowane jest również wprowadzenie Centralnej Ewidencji Wyrobów Akcyzowych (CEWA) od 1 stycznia 2023 r. Aktualnie przewiduje się, że system CEWA będzie zasilany danymi zgodnymi z obowiązującym rozporządzeniem w sprawie ewidencji akcyzowych. Według wstępnych założeń Ministerstwa Finansów, system CEWA będzie pozwalał podmiotom na ewidencjonowanie wyrobów akcyzowych poprzez bezpośrednie przekazywanie danych z użytkowanych przez nich systemów finansowo-księgowych w formacie określonym przez ustawodawcę (XML).
Elektroniczne ewidencje akcyzowe – wymogi względem programów
Zgodnie z treścią § 2 ust. 2 Rozporządzenia: ”Dokumentacja powinna umożliwiać identyfikację podmiotu zobowiązanego do jej prowadzenia i miejsca prowadzenia działalności, której ta dokumentacja dotyczy.” Oznacza to, że prowadzona dokumentacja powinna umożliwiać nie tylko identyfikację podmiotu prowadzącego opisywaną ewidencję ale również miejsca prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Nadmieniony wymóg jest szczególnie istotny w przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność w więcej, niż jednej lokalizacji.
- 2 ust. 3 Rozporządzenia: ”Wpisów do dokumentacji dokonuje się w porządku chronologicznym, niezwłocznie po zakończeniu czynności lub zaistnieniu stanu faktycznego podlegających wpisaniu, nie później jednak, niż następnego dnia roboczego.” Tym samym ustawodawca zwraca uwagę na konieczność dokonywania wpisów w porządku chronologicznym.
W § 7 Rozporządzenia ustawodawca wymienia wymogi stawiane programom użytkowanym w celu obsługi ewidencji akcyzowych tj.:
- Program musi umożliwiać wgląd w treść dokonywanych wpisów,
- Program musi zapewniać ochronę przechowywanych danych
- przed zniekształceniem lub utratą,
- Program musi umożliwiać dokonywanie korekty danych,
- identyfikację osoby dokonującej tej korekty oraz daty jej dokonania,
- Program musi umożliwiać wygenerowanie i wydruk, w porządku chronologicznym:
- wpisów do dokumentacji,
- zestawień danych wymienionych w szczegółowych typach ewidencji oraz
- podsumowanie ilości odpowiednio wyrobów akcyzowanych, w tym suszu
- tytoniowego i banderol podatkowych,
- raportów na żądanie Naczelnika US (nowe uprawnienie) lub Naczelnika UCS,
- Program musi uniemożliwiać usuwanie wpisów,
Dodatkowo – na mocy Rozporządzenia – ustawodawca zrezygnował z dotychczasowych wzorów ewidencji. Nowe przepisy zawierają w sobie treść likwidowanych wzorów.
Zmiany w wybranych typach ewidencji akcyzowych
- Ewidencja podatkowych znaków akcyzy
Przewidziana została możliwość ewidencjonowania podatkowych znaków akcyzy otrzymanych z innego miejsca, w którym podmiot ten prowadzi działalność gospodarczą. Celem wspomnianej regulacji jest dostosowanie ewidencji podatkowych znaków akcyzy do sytuacji, w której podmiot prowadzi działalność gospodarczą związaną ze stosowaniem znaków akcyzy w kilku lokalizacjach (np. w dwóch lub więcej składach podatkowych) i ma zamiar przekazać te znaki z jednego miejsca do innego (w ramach własnego zakładu).
- Dokumentacja czynności przy produkcji piwa, wina, napojów fermentowanych lub wyrobów pośrednich
W przypadku dokumentacji czynności przy produkcji piwa, wina, napojów fermentowanych lub wyrobów pośrednich, zmianie uległ zakres raportowania. Dotychczas stosowany zakres raportowania zakładał, że: „§ 15. Podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji piwa jest obowiązany do odnotowywania czynności produkcyjnych dotyczących sporządzenia warki piwa oraz rozlewu i obrotu piwem w:
1) karcie gotowania warki;
2) księdze kontroli produkcji piwa.”
W nowym zakresie raportowania ustawodawca zmienił treść w/w § 15 na § 34, zgodnie z którym: „Dokumentacjami, o których mowa w art. 138o ustawy, w zakresie produkcji piwa są:
1) dokumentacja wybicia brzeczki;
2) dokumentacja kontroli produkcji piwa.”
- Protokół w sprawie utraty, zniszczenia, uszkodzenia, zdjęcia, zniszczenia uszkodzonych banderol podatkowych
Zmiany dotyczące protokołu w sprawie utraty, zniszczenia, uszkodzenia, zdjęcia, zniszczenia uszkodzonych banderol podatkowych zakładają rezygnację z konieczności rejestrowania w protokole numeru akcyzowego podmiotu obowiązanego do oznaczania, z uwagi na fakt, iż numer NIP jest wystarczający do identyfikacji wspomnianego podmiotu, jak również rezygnację z obowiązku rejestrowania numerów ewidencyjnych banderol w razie ich zdjęcia z opakowań jednostkowych lub wyrobów akcyzowych. Ponadto wprowadzony został obowiązek rejestracji liczby i serii banderol, w odniesieniu do każdego rodzaju zdarzeń objętych protokołem (utraty, zniszczenia, uszkodzenia, zdjęcia, zniszczenia uszkodzonych lub zniszczonych banderol).
Inne zmiany w ewidencjach
Na mocy rozporządzenie MFFiPR z dnia 29 grudnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy (Dz.U.2021.2475), wprowadzona została dodatkowa część dokumentacji kontroli produkcji i rozchodu alkoholu etylowego lub napojów spirytusowych prowadzona przez gorzelnię (§ 31). Wspomniana decyzja ma związek z wprowadzeniem od 01.01.2022 r. obniżonej stawki na alkohol etylowy w przypadku produkcji alkoholu przez gorzelnie należące do producentów owoców z własnych owoców (art. 93 ust. 5-7).
Ewidencje bez zmian w zakresie raportowanych danych (wg rozporządzenia)
Bez zmian w zakresie raportowania pozostają:
- Ewidencja wyrobów akcyzowych w składzie podatkowych,
- Ewidencja wyrobów akcyzowych wysyłanych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy,
- Ewidencja wyrobów akcyzowych nabywanych wewnątrzwspólnotowo,
- Ewidencja wyrobów akcyzowych dostarczanych na terytorium kraju przez sprzedawcę za pośrednictwem przedstawiciela podatkowego,
- Ewidencja dokumentów handlowych,
- Ewidencja suszu tytoniowego,
- Ewidencja wyrobów akcyzowych zwolnionych od podatku akcyzowego ze względu na ich przeznaczenie.